İklim değişikliğiyle çabada hayati kıymete sahip olan mavi karbon ekosistemleri, Ege Üniversitesi Nükleer Bilimler Enstitüsünde yürütülen bilimsel çalışmalarla gündeme taşındı. TÜBİTAK 2221 “Konuk Bilim İnsanı Destekleme Programı” kapsamında EÜ’ye gelen, oşinografi ve radyokimya alanında milletlerarası seviyede tanınan Doğu Çin Olağan Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Jinzhou Du, bir ay mühletle Nükleer Bilimler Enstitüsünde akademik faaliyetlerde bulundu. Çalışmalar, Enstitü öğretim üyesi Prof. Dr. Aysun Uğur Görgün’ün katkılarıyla yürütüldü.
Konuk bilim insanı Prof. Dr. Jinzhou Du ile tanışma sürecini aktaran Prof. Dr. Aysun Uğur Görgün, “Hocamızla birinci olarak geçtiğimiz yıl Çin’de düzenlenen memleketler arası bir çalıştayda tanıştım. Mevzunun kıymeti ve hocamızın yetkinliği doğrultusunda kendisini üniversitemize davet ettim. Burada hem öğrencilerimizle bilgi paylaşımında bulundu hem de mavi karbon üzerine düzenlediğimiz çalıştay da yer aldı. Prof. Dr. Jinzhou Du çalışmalarını büsbütün mavi karbon üzerine ağırlaştırmış bir bilim insanı. Özgeçmişi son derece güçlü; örneğin 2014 yılında Şanghay’da Tabiat Bilimleri Mükafatını almış bir isim. Bu alanda iş birliği içinde ilerlemeyi planlıyoruz” dedi.
“Mavi karbonun iklim üzerindeki tesirini ortaya koyuyoruz”
Mavi karbonun iklim değişikliğiyle uğraştaki rolüne dikkat çeken Prof. Dr. Görgün, “Deniz çayırları, tuzlu bataklıklar üzere ekosistemlerde tutulan karbon, uzun yıllar boyunca stabil kalabiliyor. Biz de bu alanlardan sediment karot örnekleri alarak, her bir santimetrede kurşun izotoplarını tayin ediyoruz. Bu sayede sedimentlerin yaşını belirliyor, birebir örneklerde yaptığımız karbon ölçümleriyle tarihî karbon birikimini kıymetlendiriyoruz. Böylelikle nükleer tekniklerle mavi karbonun iklim üzerindeki tesirini bilimsel olarak ortaya koyuyoruz. Bu alandaki çalışmalarımız yalnızca bu çalıştayla hudutlu değil; birebir zamanda Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı takviyeli bir teknik iş birliği projesinin Türkiye sorumlusuyum. Bu proje, okyanus sıhhati kapsamında mavi karbonla ilgili standardizasyon ve optimizasyon çalışmaları yürütmeyi amaçlıyor. Çin-Türkiye ortasında planladığımız ortak projelerle bu iş birliğini ileri taşımayı hedefliyoruz” diye konuştu.
“Mavi karbonun korunması geleceğe yapılacak yatırımlardan biri”
Mavi karbonla ilgili ulusal ve milletlerarası data eksikliğine de değinen Prof. Dr. Görgün, “Son 50 yılda bu habitatların yüzde 25-50’si ortasında küçüldüğünü biliyoruz. Meğer deniz çayırları, mangrovlar ve tuzlu bataklıklar, okyanus alanlarının sadece yüzde 0,2’sini oluştursa da, global tortul karbonun yaklaşık yüzde 50’sini depoluyor. Bu alanların korunması ve onarımı, yalnızca karbonun tutulması açısından değil, sürdürülebilir idare siyasetlerinin oluşturulmasına katkı sağlayacak ispata dayalı datalar açısından da kritik. Nükleer tekniklerle karbonun çevresel döngüsünü izlemek, örneğin karbonun yeraltı sularıyla denizlere taşınımını tahlil etmek de bu sürecin bir kesimi. Bu kapsamda yürütülen her bilimsel çalışma, hem iklim değişikliğiyle gayret hem de gelecek nesiller için yapılacak en büyük yatırım manasına geliyor” dedi.
“Sürdürülebilir bir gelecek için Mavi Karbon”
Prof. Dr. Jinzhou Du ise “Kıyısal mavi karbon ekosistemleri, yani mangrovlar, tuzlu bataklıklar ve deniz çayırları, iklim değişikliğiyle gayrette son derece kritik sistemlerdir. Bu ekosistemler, fotosentez yoluyla karbondioksiti organik unsura dönüştürerek büyük ölçüde karbonu uzun periyodik olarak depolayabiliyor. Bilhassa sulak alanlardaki karbon tutma oranları, karasal ve açık deniz ekosistemlerine kıyasla çok daha yüksek. Ayrıyeten, gelgitlerle taşınan inorganik karbonun ölçüsü göz önüne alındığında, bu alanların gerçek karbon tutma kapasitesi klasik iddiaların çok ötesindedir. Mavi karbon yalnızca karbon idaresi açısından değil; biyolojik çeşitliliğin korunması, su kalitesinin artırılması ve kıyı erozyonunun önlenmesi üzere pek çok ekosistem hizmetiyle de son derece kıymetlidir. Bu yüzden bu ekosistemleri korumak ve restore etmek, sürdürülebilir bir gelecek için yapılacak en kıymetli yatırımlardan biridir” dedi.
Ziyaret kapsamında “Mavi Karbon Ekosistemlerinde Radyonüklidlerin Kullanımı” başlıklı bir çalıştay düzenlendi. Prof. Dr. Jinzhou Du, nükleer tekniklerle karbon tutulumunun belirlenmesine yönelik bilgi ve tecrübelerini aktardı. Çalıştaya EÜ ÇEVMER, Düzce ve Akdeniz üniversitelerinden akademisyenler de iştirak sağladı. Tertibi Prof. Dr. Aysun Uğur Görgün üstlendi. Deneysel sürece Nükleer Bilimler Enstitüsü Arş. Gör. Taha Furkan Gül eşlik etti. Aktiflik kapsamında Arş. Gör. Gül ve Prof. Dr. Du, mangan fiber sentezi ile radyum izotoplarının tutulmasına yönelik laboratuvar uygulamaları gerçekleştirdi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
